ԵՊՀ ԻՄ ՏԱՐԵԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Հայաստանի Հանրապետության հյուսիսարևելյան տարածաշրջանում կրթական և մշակութային խնդիրների լուծման գործում մեծ տեղ ու դեր ունի Երևանի պետական համալսարանի միակ` Իջևանի մասնաճյուղը: Երևանի պետական համալսարանի ուսումնական ծրագրերով, հիմնականում մայր բուհից գործուղված  պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի ուժերով և Բոլոնիայի գործընթացով ուսումնառություն իրականացնող մասնաճյուղը պատասխանատվության բարձր զգացումով և պատշաճ մակարդակով է իրականացնում իր կրթական-դաստիարակչական առաքելությունը, մարզի բնակչության համար այնքան երազած, կարևոր ու այնքան անհրաժեշտ կրթօջախի հիմնախնդիրները:

ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղը հիմնադրվել է 1994 թ.՝ Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջի բազայի վրա:

Ելնելով բարձրագույն կրթության զարգացման հեռանկարներից և ՀՀ հյուսիսարևելյան շրջանների կադրային պահանջներից, հաշվի առնելով ժողպատգամավորների Իջևանի շրջանային խորհրդի խնդրանքը (նախագահ Ջ. Գ. Անանյան)՝ ՀՀ բարձրագույն կրթության և գիտության պետական կոմիտեի կոլեգիան 1991 թ. հոկտեմբերի 10-ին որոշում է Իջևանում ստեղծել տարածաշրջանային բազմաճյուղ քոլեջ:

Տնօրեն է հաստատվում ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Սուրենի Կարայանը: Ճշտվում են կրթօջախի կարգավիճակն ու կառուցվածքը:

1991 թ. հոկտեմբերի 23-ին ՀՀ ԲԿԳ պետական կոմիտեի կոլեգիան որոշում է կայացնում հաստատության գործունեությունը ծավալել հետևյալ ֆակուլտետներով`

• Բնական գիտությունների ֆակուլտետ,
• Տնտեսագիտության ֆակուլտետ,
• Հումանիտար գիտությունների և կիրառական արվեստի ֆակուլտետ:

Հաստատության կանոնադրությամբ, որը ՀՀ ԲԿԳ կոմիտեն հաստատեց 1991-ի նոյեմբերի 11-ին, սահմանված էր, որ Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջը «բարձրագույն ուսումնական և գիտական պետական հաստատություն է, որը ՀՀ հյուսիսարևելյան շրջանի մայր ԲՈՒՀ-ն է և իրականացնում է կրթության շարունակականության և ուսուցման ձևերի այլընտրական սկզբունքները գլխավորապես բարձրագույն կրթության քառաստիճան համակարգի երկրորդ աստիճանին համապատասխան»: Նորաստեղծ կրթօջախը ներառում էր հիմնականում պետբյուջետային հիմունքներով գործող բաժիններ, սակայն ժամանակի ոգուն համապատասխան արտոնված էր նաև տնտհաշվարկի և ինքնաֆինանսավորման սկզբունքներով իրագործելու օժանդակ գործունեություն` կրթության ու գիտության ասպարեզներում:

Ըստ ժամանակավոր կանոնադրության` քոլեջը կոչված էր ՀՀ հյուսիսարևելյան շրջաններում բարձրացնել գիտամշակութային, քաղաքական և տնտեսական մակարդակը` այնտեղ ստեղծելով արդիական կայուն և բարձրակարգ գիտամշակութային մթնոլորտ, մտավորականության տեղական դպրոց, կասեցնել սահմանամերձ շրջաններից երիտասարդության արտահոսքը, պատրաստել խոր գիտելիքներով և բազմակողմանի ունակություններով օժտված, ազգային և համամարդկային մշակույթի ավանդներին նվիրված մասնագետներ, նպաստել առավել աչքի ընկնող ուսանողների ուսման շարունակմանը` բարձրագույն կրթության համակարգի հետագա աստիճաններում:

1991 թ. դեկտեմբերի 9-ին արձակվում են ուսումնական գործին վերաբերող անդրանիկ հրամանները: Նույն օրն էլ տնօրեն Հ.Կարայանի ողջույնի խոսքով տեղի է ունենում կրթօջախի առաջին զանգի հանդիսավոր արարողությունը:

Ուսումնական գործընթացը կազմակերպելու համար Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջի պրոֆեսորադասախոսական հիմնական կազմը հրավիրվում է մայրաքաղաքից: Նրանց թվում էին ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ Գրիգոր Ավագյանը, գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսորներ Վալերի Տեր-Անտոնյանը, Ռոլանդ Ավագյանը, Մարտին Աբրահամյանը, Իշխան Խաչատրյանը, Վիդոկ Մուսոյանը, Յուրի Մովսիսյանը, Արտաշես Պապոյանը, Ռաֆիկ Հարությունյանը, Միքայել Հովսեփյանը, Վլադիմիր Աբրահամյանը, նաև գիտությունների տասնյակ թեկնածուներ:

ՀՀ կառավարության՝ 1992 թ. հունվարի 11-ի որոշմամբ նոր կրթօջախը պիտի ունենար բուհական համակարգին բնորոշ կառուցվածք, և տնօրենի հրամանով ձևավորվում է չորս ֆակուլտետ`

• Բնական գիտությունների ֆակուլտետ,
• Տնտեսագիտության ֆակուլտետ,
• Հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետ,
• Կիրառական արվեստի ֆակուլտետ:

Գիտական խորհրդի որոշմամբ ֆակուլտետների կազմում ձևավորվեցին մասնագիտական ամբիոններ: Ամբիոնների քանակը և անվանումները ժամանակի ընթացքում փոփոխվել են որևէ այլ մասնագիտության կադրերի պատրաստումը սկսելու կամ դադարեցնելու հիմնավորումով:

Քոլեջի կանոնադրությանը համապատասխան` գործում էր ուսումնառության երկաստիճան համակարգ: Այսինքն` «լավ» և «գերազանց» գնահատականներ ստացած ուսանողները 3-րդ կուրսից կարող էին շարունակել մասնագիտական կրթությունը բուհական ծրագրերով և ստանալ բակալավրի դիպլոմ: Ցածր առաջադիմությամբ սովորող ուսանողները, 3-րդ կուրսում ստանալով ամփոփիչ մասնագիտական կրթություն և ավարտելով եռամյա դասընթացները, ստանում էին դիպլոմ` կրտսեր մասնագետի որակավորմամբ:

Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր, ակադեմիկոս Ռ. Մարտիրոսյանի համաձայնությամբ տնօրեն Հ. Կարայանը 1994 թվականի ապրիլի 14-ին գրությամբ դիմում է ՀՀ ԲԿ նախարար Վարդգես Գնունուն.

«Ելնելով հանրապետությունում ստեղծված ծանր սոցիալ–տնտեսական իրավիճակից, որն իր ազդեցությունն է թողնում կրթօջախի գործունեության վրա, Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջի կոլեկտիվը խնդրում է ԲԿ նախարարության կոլեգիայում քննարկել քոլեջի հիման վրա Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղի ձևավորման նպատակահարմարության հարցը»:

Միաժամանակ հանրապետության հյուսիսարևելյան տարածաշրջանը բարձրագույն կրթությամբ մասնագետներով ապահովելու և երիտասարդության արտահոսքը կանխելու մտահոգությամբ հանդես են գալիս նաև Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորատը և Իջևանի շրջխորհրդի գործադիր կոմիտեն: Դրանց հիման վրա ՀՀ ԲԿ նախարարության կոլեգիան 1994-ի ապրիլի   29-ին որոշում է.

«Նպատակահարմար համարել Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջը վերակազմավորել որպես Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղ»:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության՝ 1994 թ. սեպտեմբերի 19-ի թիվ 440 որոշմամբ Իջևանի տարածաշրջանային քոլեջը վերակազմավորվում է որպես Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղ:

Կրթօջախում կատարվում են կառուցվածքային նոր փոփոխություններ, հաստատությունն ավարտում են եռամյա կրթությամբ առաջին շրջանավարտները:

Ֆակուլտետների թիվը մնաց անփոփոխ, բայց որոշակի փոփոխությունների ենթարկվեցին ամբիոնները, վարիչները և դասախոսական կազմը: Այդ փոփոխությունները տնօրենի՝ 1995 թ. հունվարի 1-ի հրամանով վերահաստատվել էին մասնաճյուղի ղեկավար և պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի հաստիքային ցուցակով.

• Կարայան Համլետ տնօրեն, ֆիզմաթ. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր,
• Մակարյան Անուշավան` ուսումնական հարցերի գծով փոխտնօրեն,
• Անանյան Գարուշ` տնտեսական հարցերի գծով փոխտնօրեն,
• Թումանյան Վարդան` գիտական քարտուղար, փիլ. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր,
• Ավագյան Ռոլանդ` Բնական գիտությունների ֆակուլտետի դեկան, ֆիզմաթ. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր,
• Աղուզումցյան Ռուբեն` Հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետի դեկան, հոգ. գիտ. թեկնածու, դոցենտ,
• Առաքելյան Սամվել` Տնտեսագիտության ֆակուլտետի դեկան, պատմ. գիտ. թեկնածու,
• Կարապետյան Պողոս` Կիրառական արվեստի ֆակուլտետի դեկան:

1995 թ. ամռանը մասնաճյուղը տալիս է բակալավրական կրթությամբ իր առաջին շրջանավարտները` թվով 59 մասնագետ:

1996 թ. ապրիլից մինչև 2000 թ. հոկտեմբեր ամիսը ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղը ղեկավարում է տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Շավարշ Սեդրակի Մարգարյանը:

Պատրաստվող կադրերի որակը բարձրացնելու, ինչպես նաև ֆակուլտետների ու ամբիոնների աշխատանքներն արդյունավետ դարձնելու նպատակով մասնաճյուղի գիտական խորհրդի՝ 1996 թ. մայիսի 18-ի որոշմամբ մի քանի  ամբիոններ  լուծարվում են և անվանափոխվում.  մասնաճյուղում ձևավորվում են 13 ամբիոններ:

1996-97 ուստարում՝ մինչև դեկանների ընտրության նոր մրցույթի անցկացումը, նշանակվում են ֆակուլտետների դեկանների նոր պաշտոնակատարներ.

• Մկրտչյան Օնիկ` ուսումնական հարցերի գծով փոխտնօրեն, Բնական գիտությունների ֆակուլտետի դեկան, տեխն. գիտ. թեկնածու, դոցենտ,
• Առաքելյան Սամվել` Հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետի դեկան, պատմ. գիտ. թեկնածու,
• Խուդավերդյան Նելլի` Տնտեսագիտության ֆակուլտետի դեկան, տեխն. գիտ. թեկնածու,
• Սարգսյան Սպարտակ` Կիրառական արվեստի ֆակուլտետի դեկան, ՀՀ նկարիչների միության անդամ:

Մասնաճյուղում գործում էին հետևյալ ամբիոնները`

• Բարձրագույն մաթեմատիկայի և ինֆորմատիկայի,
• Ընդհանուր ֆիզիկայի, քիմիայի և կենսաբանության,
• Տնտեսագիտության տեսության և ընդհանուր տնտեսագիտության,
• Ֆինանսների, հաշվապահական հաշվառման և վիճակագրության,
• Բանասիրության և հայոց լեզվի,
• Պատմության և հասարակագիտության,
• Հոգեբանության և մանկավարժության,
• Օտար և ռուսաց լեզուների,
• Իրավագիտության,
• Դեկորատիվ-կիրառական արվեստի,
• Արվեստի պատմության և ազգագրության,
• Ֆիզիկական կուլտուրայի և քաղպաշտպանության:

2000-2018 թթ. ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղը ղեկավարել է պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Սամվել Արշավիրի Առաքելյանը:

ՀՀ կառավարության՝ 2014 թ. նոյեմբերի 27-ի որոշմամբ՝ «Երևանի պետական համալսարան» ՊՈԱԿ-ը վերակազմակերպվել է հիմնադրամի, ըստ այդմ՝ մասնաճյուղը վերանվանվել է «Երևանի պետական համալսարան» հիմնադրամի Իջևանի մասնաճյուղ:

2018 թ. հունիսից մինչև 2019 թ. օգոստոսը մասնաճյուղի տնօրենի պաշտոնակատարն էր ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արտակ Վոլոդյայի Ցուցուլյանը:

2019 թ. սեպտեմբերից ԵՊՀ ԻՄ-ի տնօրենի պաշտոնակատարն է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Անուշավան Հայկարամի Մակարյանը:

Վերջին տարիները ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի համար հատկանշվում են որպես կրթական բարեփոխումների շրջան: Շարունակվում են հետևողական աշխատանքները ուսումնագիտական գործընթացի կայունացման և զարգացման ուղղությամբ: Կատարելագործվում են ուսումնական ծրագրերն ու պլանները` որպես ուսուցման նորացման կարևոր պայման և երաշխիք:

Իր գործունեության ընթացքում ԵՊՀ ԻՄ-ը տվել է ավելի քան 7000 շրջանավարտ, որոնց մեծամասնությունը հաջողությամբ աշխատում է հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներում, պետական և հանրային կառույցներում, բանկային համակարգում և այլն: Ավելի քան մեկ տասնյակ շրջանավարտներ պաշտպանել են թեկնածուական ատենախոսություն, աշխատում են մասնաճյուղում:

Իր ռազմավարական նպատակների իրականացման շրջանակներում մասնաճյուղը միտված է տալու բարձրորակ կրթություն, աջակցելու տարածաշրջանի գիտական, մտավոր, կրթական, տնտեսական և մշակութային առաջընթացին, ստեղծելու տեխնոլոգիապես հագեցած ժամանակակից ուսումնական և աշխատանքային միջավայր, տրամադրելու բարձրորակ և արդյունավետ օժանդակ ծառայություններ:

ԵՊՀ ԻՄ գործունեության հիմնական խնդիրը համալսարանական կրթության բովանդակության և ուսման բարձր որակի ապահովումն է: Բուհում հետևողական աշխատանքներ են տարվում ուսումնագիտական գործընթացի, մասնավորապես` ուսումնական ծրագրերի ու պլանների կատարելագործման ուղղությամբ: Մասնաճյուղն իրականացում է ԵՊՀ ծրագրերին համապատասխան` առկա և հեռակա ուսուցմամբ բակալավրական կրթություն:

ԵՊՀ ԻՄ գործունեության գերակա նպատակներից է հայագիտության, հումանիտար, սոցիալ-տնտեսագիտական և բնական գիտությունների ու մշակույթի զարգացումը տարածաշրջանում: Դրանից ելնելով` բուհում գործում է 4 ֆակուլտետ` Բնական գիտությունների, Հումանիտար գիտությունների, Տնտեսագիտության, Կիրառական արվեստի, 10 ամբիոն:

Բնական գիտությունների ֆակուլտետն ունի 2 ամբիոն (Ծրագրավորման և ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների, Ընդհանուր մաթեմատիկայի և բնագիտության) և իրականացնում է 1 կրթական ծրագիր («Ինֆորմատիկա և կիրառական մաթեմատիկա»):

Ֆակուլտետում գործում է Բնագիտության և համակարգչային տեխնիկայի ուսումնական լաբորատորիան:

Հումանիտար գիտություններիֆակուլտետն ունի 4 ամբիոն (Հայոց պատմության և հասարակագիտության, Հայոց լեզվի և գրականության, Մանկավարժության և հոգեբանության, Օտար լեզուների) և իրականացնում է 8 կրթական ծրագիր, որոնցից 7-ը բակալավրական («Պատմություն», «Հայոց լեզու և գրականություն», «Հոգեբանություն», «Ռուսաց լեզու և գրականություն», «Անգլերեն լեզու և գրականություն», «Ֆրանսերեն  լեզու և գրականություն», «Տարրական մանկավարժություն և մեթոդիկա»), 1-ը՝ մագիստրոսական («Դպրոցական մանկավարժություն և մեթոդիկա»):

Տնտեսագիտության ֆակուլտետն ունի 2 ամբիոն (Ընդհանուր տնտեսագիտության, Տուրիզմի կառավարման և մշակութաբանության) և իրականացնում է 3 կրթական ծրագիր, որոնցից 2-ը բակալավրական («Ֆինանսներ (ըստ ոլորտի)», «Զբոսաշրջություն»), 1-ը՝ մագիստրոսական («Գործարար վարչարարություն (կառավարում)»):

Կիրառական արվեստի ֆակուլտետն ունի 2 ամբիոն (Դեկորատիվ-կիրառական արվեստի և դիզայնի, Գծանկարի, գունանկարի և քանդակի) և իրականացնում է 2 կրթական ծրագիր («Դեկորատիվ-կիրառական արվեստ», «Դիզայն»):

Ֆակուլտետում գործում է 7 արվեստանոց՝ Գծանկարի և գունանկարի, Տեքստիլի, Դիզայնի, Հագուստի մոդելավորման, Խեցեգործության, Քանդակի, Փայտի գեղարվեստական մշակման:

ԵՊՀ ԻՄ-ում ուսանողների հետաքրքիր առօրյան  (ուսումնագիտական, գիտակրթական, մշակութային, ժամանցային տարբեր միջոցառումներ և նախաձեռնություններ) ապահովում, նրանց իրավական գիտակցությանը նպաստում են ուսանողական ինքնակառավարման մարմինները` Ուսանողական խորհուրդը (ՈՒԽ), Ուսանողական գիտական ընկերությունը (ՈՒԳԸ):

Մասնաճյուղն ունի ժամանակակից համակարգիչներով հագեցած 4 համակարգչային լսարան, գրադարան, որի մասն է կազմում նաև ժամանակակից տեխնիկական միջոցներով ապահովված հարմարավետ ընթերցասրահը:

2018 թ. հուլիսին ԵՊՀ ԻՄ-ում բացվել է Ռուսաց լեզվի և մշակույթի կենտրոնը, որը 2020 թ. նոյեմբերին վերակազմավորվել է որպես Գյումրիում Ռուսաստանի գիտության և մշակույթի կենտրոնի Իջևանի մասնաճյուղ: Վերջինիս հիմնական նպատակը կրթության, գիտության, մշակույթի, պատմական և ազգագրական գործունեության, երիտասարդական քաղաքականության ոլորտներում հայ-ռուսական համագործակցության զարգացումը և խորացումն է:

2020 թ. փետրվարից մասնաճյուղում գործում է «Ամերիկյան գրադարան և դասընթացների կենտրոն»-ը, որի նպատակն է մարզի` մասնավորապես Իջևան քաղաքի և հարակից գյուղերի բնակիչների համար կազմակերպել կրթական, մշակութային և տեղեկատվական միջոցառումներ, տարբեր թեմաների շուրջ ուսումնական կարճատև ծրագրեր և անգլերենի անվճար դասընթացներ, որոնց շնորհիվ կզարգանան մասնակիցների սոցիալական և տեխնիկական հմտությունները, ինչպես նաև տեղի բնակչությունը կծանոթանա ամերիկյան արժեքներին, պատմությանը և մշակույթին:

2021 թ. հուլիսից ԵՊՀ ԻՄ-ում պաշտոնապես բացվել է Տավուշի մարզի Գիտելիքի նորարարական հաբը, որի նպատակը EU4Youth Սոցիալական ձեռներեցության էկոհամակարգի զարգացումն է՝ սահմանային գյուղերում կանաչ առաջընթացի համար ծրագրի շրջանակներում Տավուշի մարզում սոցիալական ձեռներեցության էկոհամակարգի խթանումը։ Այն միտված է երիտասարդների նոր գիտելիքիների ձեռք բերմանը, գաղափարների գեներացմանը, դասընթացների ու միջոցառումների կազմակերպմանը։